Kiezen, een levenskunst

Valse harmonie
De Bijbel hanteert een model voor het oplossen van ernstige conflicten dat volkomen haaks staat op wat velen gewend zijn. In de ‘wereld’ willen mensen nog wel eens zeggen waar het op staat. Maar in religieuze kringen wordt vaak het religieuze harmoniemodel gehanteerd: het sparen van de kool en de geit. Daarbij wordt het echte slachtoffer meer dan eens tot dader gepromoveerd, doordat het niet mee wil werken in het creëren van deze, op zichzelf valse, harmonie – iets waar ik als violist extra gevoelig voor ben!

Omgaan met de waarheid
Op die manier ontaarden ernstige conflicten vaak in nieuwe conflicten over verdraagzaamheid en vergeving, terwijl het oorspronkelijke onderwerp onder het tapijt wordt geschoven. Twee oorzaken zijn hiervoor aan te wijzen: 1. het niet willen en kunnen omgaan met de waarheid, die pijnlijk kan zijn, en 2. het opleggen van de wil door iemand die onrechtvaardig is in zijn of haar behandeling van slachtoffers en daders.

Executie
In de parasjat Pinchas wordt Pinchas (Pinechas) bevorderd tot kohen, priester, in een altijddurend priesterschap (kehoena). En wat heeft Pinchas daarvoor moeten doen? Hij heeft twee mensen vermoord, pardon geëxecuteerd: een Jood die een liefdesrelatie aanging met een aantrekkelijke vrouw die afgoden aanbad en ook die vrouw. Geen ‘fijn gesprek’, geen geestelijke hulpverlening, niet een moeizaam proberen om haar te bekeren tot de G’d van Israël.

Geen standrechtelijke executie in Nederland
Het is een techniek die we in onze gemeente niet mogen en niet willen toepassen, alleen al vanwege de door ons zeer gerespecteerde wetten van ons land. Maar het geeft te denken hoe radicaal de Bijbel wil dat we moeten zijn in ons denken en beslissen. De Midianieten hadden Israël verleid tot daden die hebben geleid tot een plaag waarbij vierentwintigduizend Joodse slachtoffers vielen. Eigen schuld, zal iemand zeggen. Maar in deze parasja lezen we in Numeri 25:17 dat de Eeuwige aan Israël de opdracht geeft om de Midianieten op te jagen en hen te doden, vanwege hun verleidingen.

Krachtdadig optreden van dochters die  voor het goede kozen
In zie Numeri 27 wordt het krachtdadige optreden vermeld van de dochters van Tslofchad (Selofchad), . Zij nemen de moed om hun leider te benaderen, als vrouwen in die mannenmaatschappij. Hun vader was in de woestijn gestorven en nu hadden zij geen mannelijke vertegenwoordiger om een stuk land te erven. Want Tselofchad had geen zonen. Ze benaderen Mozes en leggen hun situatie aan hem uit, “Onze vader is in de woestijn gestorven, hoewel hij niet behoorde tot de bende, die tegen de Eeuwige samenspande, tot de bende van Korach. Het was echter om zijn eigen zonde dat hij gestorven is. Maar hij had geen zonen. Waarom zal de naam van onze vader uit het midden der geslachten verdwijnen, daar hij geen zoon heeft? Geef ons bezit onder de broeders van onze vader” (Numeri 27:3-4). Ze laten weten, dat hij niet hoorde bij de Korachbende, die op unieke wijze uit de gemeenschap van Israël was verwijderd. Maar ze zeggen wel dat hij is gestorven vanwege zijn eigen ernstige fouten. Maar de man heeft dochters die opkomen voor hun belang en voor dat van Israël. En Mozes voegt een nieuw wetsartikel toe aan wat er al aan Tora bestaat, om hun wijs verlangen te respecteren en te beantwoorden.

Kiezen voor het goede, het eerlijke en het kwetsbare
Koning Josia is een ander voorbeeld van het verstaan van de kunst om goed te kiezen. Hij groeit op in een maffiafamilie. Zowel zijn vader, koning Amon, als zijn grootvader, koning Menasje, zijn koningen geweest in de lijn van David. Het waren moordenaars en corrupt tot op het bot. En net als de zonen van Haman (Boek Ester), had Josia hen in hun voetstappen kunnen volgen. Maar hij, pas acht jaar oud, koos voor het goede, het eerlijke en het kwetsbare, evenals de zonen van Korach dat deden.

Hoe te kiezen
Het gebeurt ook nu dat in een geloofsgemeenschap iemand kan komen die schade berokkent en dan plotseling verdwijnt. De achterblijvers verdenken dikwijls het leiderschap ervan dat die achter de verdwijning zit. Maar net als bij Korach is het vaak de Eeuwige die mensen verwijdert. De vraag is vervolgens: wat moeten familieleden doen die achterblijven en niet meedoen aan de rebellie en de zonden van de vaders? Iemand die in een gezin opgroeit waarvan de ouders gelovigen zijn die wangedrag vertonen tegenover hun kinderen. Die kinderen kunnen twee dingen doen: meegaan in het wangedrag dat dan gold als model. Of kiezen om het echt anders te doen. Dat deed Pinchas, dat deden de dochters van Selofchad en dat deed koning Josia van acht jaar oud. Twee koninkrijken nodigen ons uit om burger te worden binnen hun grenzen. Onze geest is gewillig, maar ons vlees is zwak.

Leer te luisteren naar G’ds stem
Wat kiezen we! Het gaat in ons leven om het leren horen van ons geweten, dat de stem van de Eeuwige verstaanbaar maakt. Leren horen van die stem betekent: willen leren luisteren naar die stem. Terwijl je op een bepaald moment in je leven een keuze moet maken en links of rechts kunt gaan, is het belangrijk je geestelijke oren te scherpen, om G’ds stem, jouw geweten, te horen. Dan “zullen jouw oren een woord horen, achter je: Dit is de weg, wandel daarop” (Jesaja 30:21).

Lion Erwteman