Schuldgevoel is een gewaarwording bij mensen die een geweten hebben
Er zijn terechte schuldgevoelens, wanneer iemand een fout maakt, zich daar bewust van is en waar die persoon verantwoordelijkheid voor draagt en neemt, met het doel de schade die door de fout is ontstaan, te betalen. Dat kan materiële schade zijn, bijvoorbeeld door het breken van iets. En dat kan immateriële schade zijn, door laster, vals beschuldigen. Er zijn ook valse schuldgevoelens, bijvoorbeeld doordat iemand haar of zijn slachtoffer (van emotionele of lichamelijke mishandeling) zo manipuleert, dat het slachtoffer vindt dat het schuldig is, uitgelokt heeft.
Schuldgevoel doordat iemand zelf is mishandeld als kind en dat zelf ook is gaan doen als volwassene, is terecht
Het is: verantwoordelijkheid dragen voor het eigen aandeel. Maar mishandeld worden als kind en daar schuld over voelen is onterecht. Dergelijke schuldgevoelens kunnen zich versterken tot groeiende sympathie en/of begrip voor de dader, denk aan het Stockholmsyndroom bij mensen die gegijzeld worden. Genezing hiervan kan alleen intreden, wanneer er bewust afstand tot de dader wordt genomen, ouder of vreemde en er veroordeling van de mishandeling wordt uitgesproken, tegen de dader, of binnen iemands eigen ziel.
Vals schuldgevoel kan ontstaan vanuit een besef van machteloosheid, dat angst en moedeloosheid kan bewerken
Er is dan soms de neiging die machteloosheid om te zetten is schuldgevoel, vals, maar veilig, want het geeft een illusie van daderschap en dus van controle; ook van waarde hebben, die eerst was weggenomen door de dader die misbruik maakte van de machteloosheid en waar respect wederzijds welzijn afwezig zijn.
Bij overlevenden van een dodelijk ongeluk en van een oorlog kan een schuldgevoel ontstaan
Dat komt vaak vanuit de schaamte over het nog in leven zijn, als het ware ten koste van de overledenen en van het valse idee dat de overlevende zich meer waarde heeft toegekend waardoor overleven kon plaatsvinden. Schuld hebben en erkennen en dan vergeven worden, is belangrijk en genezend, zowel voor het slachtoffer als voor de schuldbewuste dader.
Vergeving is een juridische term
Waarover de Bijbel laat weten, dat de uitspraak daarvan alleen kan plaatsvinden, als de dader schuldbewust is en wil vergoeden. Zo werkte het met de dierenoffers en zo werkt het met het offer door de Messias, zoals beschreven in de profeten (bijv. Jesaja 53, Hosea 14:2) en het Nieuwe Testament (bijv. 1 Joh.1:9). Maar wat gebeurt er met degene die wel smeekt om vergeving en zegt dat hij/zij inderdaad schuld heeft, maar die niet kan betalen en dan niet wordt vergeven. Daarop heeft de Bijbel ook een antwoord.
Een van de vrouwen van de profeten riep Elisja om hulp. Ze zei: Uw dienaar, mijn man, is gestorven. U weet zelf, dat uw dienaar ontzag had voor de Eeuwige. Maar nu is de schuldeiser gekomen om mijn beide kinderen als slaven voor zich weg te halen. Elisja vroeg haar: Wat kan ik voor u doen? Vertel mij, wat u in uw huis hebt. Zij antwoordde: Uw dienstmaagd heeft niets anders in huis dan een kruikje olie. Toen zei hij: Ga buitenshuis, naar al uw buren en vraag hen om vaten, lege vaten. Laat het er niet weinig zijn. Ga dan naar binnen, sluit de deur achter u en uw zonen en giet de olie in al die vaten. Elk vat dat vol is, moet u laten wegzetten. Zij ging van hem weg, sloot de deur achter zich en haar zonen toe; dezen plaatsten steeds de vaten bij haar en zij goot steeds door. Toen de vaten vol waren, zei ze tegen haar zoon: Breng mij nog een vat. Maar hij zei tegen haar: Er is geen vat meer. Toen hield de olie op te stromen. (2 Koningen 4:1-6)
Deze vrouw is zich bewust van haar schuld bij haar huiseigenaar
En omdat haar man overleden is die voor het inkomen zorgde, als werknemer bij Elisja de profeet, heeft ze geen inkomen meer. Ze zal de landlord gesmeekt hebben haar kinderen met rust te laten, en ze zal gezegd hebben dat ze zich bewust is dat ze moet betalen, en dat ze weet hoe groot haar schuld is, maar ook dat ze het geld niet heeft. Maar de man blijkt onvermurwbaar. Wat doe je dan?
Wat te doen wanneer je te maken hebt met iemand die geen ontferming toont?
Iemand, die niet kan meedenken, die keihard is? Die de schuld, waarvan de vrouw zich bewust is, niet kwijtscheldt? De mensen in Sodom en Gomorra indertijd waren zo hard. En de Eeuwige vergeeft niet, als mensen hun fouten niet toegeven. Als er dan een echt oordeel van de Eeuwige komt, kijk dan niet met ontferming om, zoals Lots vrouw.
Deze vrouw had toegang tot het hemelse Koninkrijk
Bij deze weduwe van een profeet die werknemer was van de beroemde Elisja ging het als volgt. Elisja zegt tegen haar, zie vs. 3-4, “Toen zei hij: Ga naar buiten en vraag vaten van al uw buren, lege vaten; laat het er niet weinige zijn. Ga dan naar binnen…” Ze is binnen, moet naar buiten, en brengt dan lege vaten naar binnen, die wonderbaarlijk worden gevuld. De krachten van G’ds koninkrijk zijn daar zichtbaar. Zij heeft een huis, een binnenste, waar het koninkrijk zichtbaar is.
En wij in 2017, wij die niet Elisja hebben om ons te helpen?
Zorg dat je binnenste zich aan het vullen is met geestelijke schatten, waardoor het koninkrijk zichtbaar is. Zorg je zelf transparant bent, corrigeerbaar, open om je eigen tekortkomingen te bekennen. Vergeef iemand, als die haar, of zijn, fouten inziet en erkent. En als je iemand tegenkomt die dat ook kan, geniet daar dan van. En als je iemand tegenkomt die niet transparant is, zich niet bewust is van wat hij/zij bij jou teweegbrengt, ongevoelig en bot is en niet kan vergeven, ook al heb je je fout erkend en je schuld ingezien, zorg dat al lang bezig bent met het inrichten van de Tempel in je binnenste.
Zo een botte persoon die zijn eigen fouten niet ziet, verdient geen gebed, geen vergeving
Zo is het met de Eeuwige, als mensen hun fouten niet toegeven. En wees dan niet als Lots vrouw die wel omkeek met ontferming en medelijden. Je hoort mensen wel eens zeggen, dat je geen oude koeien uit de sloot moet halen. Klinkt verdacht als het de dader is die het zegt. Ook het gezegde dat iets al jaren geleden heeft plaatsgevonden en nu dus voorbij hoort te zijn, klinkt manipulatief uit de mond van de dader.
Zorg dat lege vaten van je omgeving door jou invulling krijgen 
Zorg dat de Eeuwige merkbaar invloed op jouw leven heeft. Dat Zijn Koninkrijk zichtbaar wordt. Zodat je niet met lege handen zit, wanneer je (geestelijke) inkomsten wegvallen. Maar dat de Messias dichtbij is en jij dichtbij Hem. Hoe gaan we praktisch gesproken om met deze schuldgevoelens, vals en terecht? In Nederland komen behoorlijk wat mensen voor die last hebben van depressieve ervaringen. Schuld en een gevoel van er niet toe doen, hebben daar rechtstreeks mee te maken. Denk aan de MeToo-discussie; en aan kinderporno en de slachtoffers daarvan. Op de studiedag wordt er op deze zaken ingegaan, want zo praktisch is ons geloof.
We zien u graag op de nieuwste studiedag georganiseerd door Shofar HaMashiach!
Lion Erwteman
studieleider en rosj kehilla van Beth Yeshua
