De profeet Ezechiël

Ezechiël zag de geopende hemel
Ezechiël heeft de hemel geopend gezien. Hij heeft inzicht gekregen in hemelse zaken, waar weinigen inzicht in hebben ontvangen. Daardoor kon Ezechiël een verbinding worden tussen hemel en aarde, zoals de feesten dat op een andere manier ook zijn. Naast de informatie in de Bijbel kennen we Ezechiël uit het werk van Flavius Josephus (Antiquities x. 5.1; 6.3; 7.2; 8.2). En uit het boek Ecclesiasticus 49.10 van Jesus ben Sirach, 200-175 voor de gangbare jaartelling (vgj). De hoofdstukken 39:15-50:23 gaan over schepping, Tora, Simon hakohen hagadol. Jesus is een Joodse geleerde met de Hebreeuwse naam: Jeshua de zoon van Elazar, zoon van Sira. En de tekst waar het om gaat is deze: Ezechiël is het, die een heerlijk gezicht zag, dat de Eeuwige hem toonde in de wagen van de cherubiem.

Aristocraat
Hij was een afstammeling van Zadok: “18 Daarop zei Hij tegen mij: Mensenzoon, de Eeuwige G’d spreekt als volgt: ‘Dit zijn de inzettingen van het altaar: op de dag dat het voltooid is om er het brandoffer op te offeren en er bloed op te sprengen, 19moet jij aan de levitische priesters die behoren tot het nageslacht van Zadok, die Mij het naaste zijn, zo is het woord van de Eeuwige G’d, om Mij te dienen, een jonge stier tot een zondeoffer geven” (Ezechiël 43:18-19). Zadok is van het huis van Elazar, zoon van Aharon, 11e in afstamming. Hij was de priester die David tot koning heeft gezalfd. Dat betekent dat Ezechiël deel heeft uitgemaakt van de aristocratie, van de leiders van het land en van de stad Jeruzalem. En dat veroorzaakte dat hij werd weggevoerd in ballingschap, samen met Jojachien, de jonge achttienjarige koning die maar 3 maanden heeft geregeerd.

Tijdgenoot van Jeremia en Daniël
Ezechiël leefde onder het koningschap van Josjiahoe, Josia. Hij werd geboren in 625 vgj, het achtste jaar van het koningschap van Josjiahoe, die toen 16 jaar oud was. Josia bewerkte een revival met zijn radicale hervormingen. Deze punten maken Ezechiël tot iemand die in de tijd leefde waarin de openheid bestond om hele bijzondere dingen te kunnen zeggen, wanneer je die echt gezien had. Bovendien was zijn leermeester de profeet Jeremia, met diens bijzondere en unieke uitspraken. De al even bijzondere Daniel was een paar jaar voor de deportatie van Ezechiël al in gevangenschap weggevoerd naar Babel: “In het derde jaar van de regering van Jojakiem, de koning van Juda, kwam Nebukadnessar, de koning van Babel, naar Jeruzalem en belegerde het” (Daniël 1:1).

Hogere staat van heiligheid en geestelijk inzicht
Daar, in een tentenkamp aan de rivier de Kbar, te midden van de Joodse ontheemden, met allemaal hun herinneringen aan het straatleven van Jeruzalem en aan de vergaderingen in de raden van bestuur en aan hun luxe rijke leven dat ze gehad hadden, pas daar ontving Ezechiël zijn profetieën. Acht keer wordt deze rivier genoemd, steeds in verband met visioenen. Ezechiël heeft meer visioenen, ook op andere plaatsen. Maar de rivier springt er wel bijzonder uit. Betekenis van het woord kbar: zwaar zijn, treuren. Het lijkt erop dat het treuren van een onschuldige een van de voorwaarden is om te kunnen profeteren. Het draagt bij aan een hogere staat van heiligheid. De naam van de stad waar Ezechiël was gaan wonen, was Tel Aviv, zie 3:15. Betekenis: de heuvel van korenaren. Misschien vanwege de vruchtbaarheid van het gebied. Ezechiëls leraar Jeremia heeft ongetrouwd geleefd.

De vrouw van Ezechiël overlijdt
Hij zelf is getrouwd geweest met zijn vrouw die machmad eneicha (verlangen van jouw ogen)wordt genoemd. Zij overlijdt, waarover we lezen in hoofdstuk 24:16-21,
16 Mens (Ben Adam), Ik neem de lust van jouw ogen door een plotselinge slag van jou weg, maar jij zult geen dodenklacht aanheffen, jij mag niet huilen noch tranen storten. 17 Kerm in stilte; dodenrouw zult gij niet bedrijven; bind uw hoofddoek om, doe uw schoenen aan uw voeten, bedek uw bovenlip niet, en eet het brood niet, dat de mensen u brengen. 18 Des morgens nu sprak ik tot het volk, des avonds stierf mijn vrouw. En op de volgende morgen deed ik, zoals mij bevolen was. 19 Toen zei het volk tegen mij: Wilt jij ons meedelen, wat het ons te zeggen heeft, dat jij dit doet? 20 Daarop zei ik tegen hen: Het woord van de Eeuwige is tot mij gekomen: 21 zeg tegen het huis Israël: zo zegt de Eeuwige G’d: Ik ontheilig mijn heiligdom, uw sterkte, waarop gij trots zijt, de lust van uw ogen en het verlangen van uw ziel; uw zonen en dochters, die gij achtergelaten hebt, zullen door het zwaard vallen.

Opeenvolgende profetieën
Dit gebeurde in het 9e jaar van zijn gevangenschap en het 4e jaar van zijn profeetschap. De profeet kreeg te horen dat het overlijden van zijn geliefde, waar hij noodgedwongen afscheid van moest nemen, rechtstreeks te maken had met de verwoesting van de geliefde Tempel. De taak die de profeet Ezechiël was toegewezen, was: bewaker over het huis van Israël (3:1733:7). Dat wil zeggen: De verbannen mensen van Judea. Zoals Daniël werkte in Babel aan het hof van de koning. Jesaja zag als eerste dat Israël onder de voet zou worden gelopen (10:1-6; 39:6-7). Jeremia zag hoe het plaatsvond en waarschuwde dat het zo zijn loop moest hebben. En Ezechiël begeleidde zijn volk en beschreef de geschiedenis met het doel terugkeer te bewerken. Van zijn 30ste tot zijn 52 jaar heeft Ezechiël zijn ambt uitgeoefend. Deze drie profeten hebben laten weten geroepen te zijn op een speciale manier:
1. Jesaja’s lippen werden eerst gereinigd. Daarna ontving hij een hoorbare en mondelinge boodschap van de Eeuwige (6:6-10).
2. Jeremia hoorde eerst dat de Eeuwige tegen hem sprak. Daarna raakte de Eeuwige zijn mond aan (1:9).
3. De woorden die Ezechiël moet ontvangen, blijken al van te voren te zijn opgeschreven. En hij moet ze opeten (2:10).

Eigen woordgebruik en theologie
Ezechiël gebruikt, zoals andere profeten, diverse vormen van expressie om zijn boodschap kracht bij te zetten:
1. plan van belegerd Jeruzalem getekend op een baksteen (4:1-3)
2. op de grond liggen op zijn zijkant (4:4-8)
3. hij schoor zich met een zwaard en verdeelde het haar (5:1-17)

Hij ontwikkelde de ideeën (theologie) over:
1. zonde is een persoonlijke zaak. De ziel die zondigt zal sterven (18:4).
2. persoonlijke onsterfelijkheid
3. opstanding (Dal van de dorre beenderen, zie afbeelding)
4. het belang van de Tora in het Jodendom
5. eindtijd en toekomst met hemelse Tempel

Archeologie
Vondsten in de bodem door archeologen hebben vele aspecten bevestigd van de historische achtergrond van het werk van Ezechiël.
1. De verwoesting van de steden in Judea door de Chaldeeën is aangetoond door materiaal in de vorm van inscripties en van aardewerk. Dit bevestigt tevens het bestaan van de Joodse bevolking in dat tijdperk van de geschiedenis, vaak ontkend door antisemitische leiders.
2. De Lachish Ostraca (Scherven) hebben op levendige wijze de militaire campagne opgeroepen van de Babyloniërs in Judea, vlak voordat zij Jeruzalem verwoestten.
3. Opgravingen in Babylon hebben voorraadlijsten aan het licht gebracht, in verband met gevangenen die graan konden ontvangen uit de voorraadschuren van Nebukadnezar. Onder deze gevangenen bevonden zich veel Joden. In deze gevonden lijsten wordt koning Jehojachin (Jojachien) genoemd, en zijn vijf zonen.
4. Informatie uit het werk van Jeremia, Ezra, Nehemia bevestigt het werk van Ezechiël.

Stijl en betrouwbaarheid
Unieke beschrijvingen van Ezechiël zijn bijvoorbeeld:
1. details die historisch wetenschappelijke waarde hebben, zoals de beschrijving van het schip met de naam Tyrus (“Scheepslieden voeren op u”, 27:9): een van de meest belangrijke bronnen in de literatuur is van onze kennis op het gebied van oude navigatie.
2. Jeruzalem als pasgeboren kind (16:1-63)
3. Diverse termen die door het hele werk heen zijn gebruikt en die daardoor het idee versterken van literaire eenheid, i.p.v. een verzameling bijdragen van diverse auteurs, en dus van betrouwbaarheid dat Ezechiël inderdaad de auteur is geweest, met een doordachte en consistente boodschap:
a) wandelen naar Mijn inzettingen (meer dan 10x)
b) Mijn Sjabbatten (12 x)
c) Zo waar Ik leef (16 x)
d) landen (aratsot; 22 x)
e) afgoden (giloeliem; 40 x)
f) “Dan zullen zij weten dat Ik de Eeuwige ben” en: “Zij zullen weten dat Ik de Eeuwige ben” (50 x)
g) Mensenkind (ben adam = zoon des mensen; 93 x), betrekking hebbend op Ezechiël zelf: teken van zwakte en van gelijkheid met de anderen tegen wie hij spreekt.
4. de merkava: hemelse Tempel als een troon-strijdwagen. De merkava wordt gedragen door vier mannen die ook weer geopenbaard zijn aan Johannes in Openbaring.
5. De vier mannen: ze hebben aan de voorkant het gezicht van een man, een leeuw aan de rechterkant, een os aan de linkerkant en een arend (nesjer), zie 1:10. Dit visioen laat G’ds geestelijke bestaan zien, zijn almacht en alwetendheid. Het laat zien dat de Eeuwige voortdurend macht en manifestatie in de wereld heeft. Ezechiël heeft dit meer dan welke andere profeet ook beschreven.

De hemelse Tempel
De roeping van Ezechiël gaat gepaard met het zien van de hemelse Tempel, de merkawa, de naam die gegeven is aan een bepaald type tank in het Israëlische Verdedigingsleger. Hij schrijft hier onder meer over, “12 Toen tilde de Geest mij op. Ik hoorde achter mij het geluid van een geweldig gedruis. Geprezen zij de heerlijkheid van de Eeuwige in zijn woonplaats ((baroech kewod Adonai mimkomo). 13 Het geruis van de vleugels van de wezens, die elkaar raakten. Het geratel van de raderen daarnaast. Het geluid van een geweldig gedruis. 14 De Geest tilde mij op en nam mij weg. Ik liep weg, ontdaan door de beroering van mijn geest, met de hand van de Eeuwige zwaar op mij” (3:12-14). De tekst tussen haakjes aan het einde van vers 12 wordt diverse keren gebruikt in de gebeden in de synagoge. De tekst maakt onder meer deel uit van het Amida, als uitdrukking van de grote mate van nabijheid die er op dat moment tussen de biddende gemeenteleden en de Eeuwige bestaat. Op die manier wordt de vergelijking gelegd met de bijzondere nabijheid die Ezechiël met de Eeuwige had.

Ontzagwekkend
De merkava komt uit het noorden, uit de richting van Babylon. Het vuur is tevens de waarschuwing voor de verwoesting van de Tempel. En midden in het vuur is Chasjmal (chasjmal mitoch haesj). Chasjmal wordt gezien als de naam van een vuurengel. Zie ook vs. 27. Tegenwoordig is het woord in het moderne Hebreeuws ingeburgerd en betekent het: elektriciteit. De omgevende glans is de bevrijding die uiteindelijk zal plaatsvinden. Dit alles is een compleet pakket dat op reis is gegaan. Iets wat lijkt op vier dieren draagt de merkawa. En elk van deze wezens kan zelfstandig wegrennen en terugkeren. Met de snelheid van een bliksemschicht, of: van weerlicht. In het Hebreeuws: Bazak, ook: bezek. Tegenwoordig is dit de naam van een grote telefoonmaatschappij in Israël. De snelheid van het licht wordt hiermee onderstreept. Zo ontzagwekkend is het wat Ezechiël heeft gezien. En zo praktisch en echt.

Ezechiël en Mosjee
De Bijbel is zichtbaar geïntegreerd in de Israëlische samenleving. Dit komt mede, omdat wat Ezechiël heeft meegemaakt zo uniek is en zo indrukwekkend. Naast Mosjee is het deze profeet die de Eeuwige in zijn glorie heeft mogen aanschouwen. De volken krijgen oordelen over zich heen, vanwege de hoon en het plezier dat ze hebben getoond over de ellende van Israël. Het gedrag van de volken, met name gelovigen uit de volken, jegens het volk Israël, waar zich dat in de wereld ook bevindt, wordt scherp door de Eeuwige in de gaten gehouden. Scherpe veroordelingen van valse profeten en valse herders, de oorlog van Gog en Magog, Ezechiël heeft meer gezien dan we kunnen bevatten.

Lion S. Erwteman