Het onzichtbare, wat moet je ermee?

Iets wat bestaat kan onzichtbaar zijn
Er zijn zaken die zich aan het menselijk oog onttrekken. In het algemeen waren en zijn mensen geneigd dingen die we niet zien te beschouwen als niet bestaand. Maar het is belangrijk om, wat we niet kunnen waarnemen, wel degelijk als bestaand te beschouwen. Dat vraagt om slimheid en soms zelfs achterdocht. Hieronder volgt een aantal voorbeelden.

Bacteriën zouden niet bestaan
Artsen hebben vroeger bij operaties en bevallingen zonder of met weinig handen wassen, hun handelingen verricht. Van besmetting door bacteriën hadden ze niet gehoord. En wie iets zei over goed handen wassen, was onwetenschappelijk bezig. Totdat Anthoni van Leeuwenhoek liet zien dat er bacteriën zijn. De mensheid moest leren dat er meer bestaat dan het menselijk oog ziet. Maar ook meer dan onze oren horen.

Onhoorbaar geluid, onzichtbaar licht
Super- en subsonische geluiden kunnen mensen niet waarnemen, terwijl bijvoorbeeld honden en vleermuizen in dat voor ons onhoorbare gebied, wel kunnen horen. Terug naar onze ogen, we zien infrarood niet, maar voelen de warmte wel, wanneer we achter een ruit in de zon zitten. Onze ogen worden beschadigd wanneer ze blootstaan aan ultraviolet en het is goed om een zonnebril met uv-filter te gebruiken bij sterke zonnestraling. Maar het uv-licht zelf zien we niet. Zoals we ook de röntgenstraling niet kunnen zien, maar er wel schade van kunnen ondervinden en die straling wel op de aarde terechtkomt vanuit het heelal.

Mitzpe Ramons Machtesj
Wie naar de hemel kijkt en in ons zonnestelsel zoekt naar planeten als Uranus, Neptunus en Pluto, vindt ze niet. Je hebt een telescoop nodig om ze te kunnen zien. Ook de ster Albireo in de “kop” van de sterrenbeeld Zwaan lijkt enkel te zijn. Maar een telescoop leert dat het twee sterren zijn, die een dubbelster vormen, zoals de meeste sterren niet enkel voorkomen, maar in paren van minstens twee. De helderste ster is oranje, vanwege het feit dat die groter en heter is dan de zwakker schijnende, die blauw is. Je hebt een verrekijker van minstens 7 x 50 nodig om dit te kunnen zien. Ik heb deze dubbelster mogen aanschouwen aan de rand van de Machtesj bij Mitzpe Ramon (krater) in Israël, in volslagen donkerte.

Verborgen informatie
Een op springen staande lichaamsslagader, onzichtbaar en wie verwacht zoiets, heeft bij het doorzetten van de breuk de dood tot gevolg. Achteraf blijkt wat er niet zichtbaar was. De Amerikaanse inlichtingen dienst NSA verzamelde en verzamelt informatie, waar het publiek en politici als Angela Merkel niets van wisten. De activiteiten van deze dienst waren onzichtbaar, totdat Edward Snowden ze bekend maakte. Wat er in iemands hart plaatsvindt is onzichtbaar voor mensen. De Bijbel laat dat weten (Jeremia 17:9, zie ook Psalm 19:13) en waarschuwt daardoor om ons hart in de gaten te houden. Onzichtbaar, maar toch controleerbaar.

Onzichtbare zaken zichtbaar maken
Er bestaan goede dingen die onzichtbaar en niet voelbaar zijn, zoals volledige narcose. waardoor een operatie kan plaatsvinden. De ingreep is soms te schokkend om bewust mee te maken. En de pijn is te erg om te ervaren. Onzichtbaar, maar wanneer we wakker worden blijkt dat er iets ingrijpends heeft plaatsgevonden. Ook zijn we dankbaar, wanneer onze tandarts verdoving aanbiedt bij een ingreep. We missen dan weliswaar een stukje realiteit, maar we missen het graag. Er zijn goede dingen die onzichtbaar zijn, maar die we zichtbaar maken, wanneer we ermee moeten werken, zoals elektriciteit. Ik heb een schroevendraaier met een lampje, dat gaat branden, wanneer ik een elektriciteitsdraad aanraak waar stroom op staat. Dat beschermt me tegen het krijgen van een schok.

Geloven wat je wilt geloven
Andersom kan er ook bedrog plaatsvinden met onzichtbare zaken. Ik heb ooit op een verjaardagsfeestje de moeder van de jarige de goocheltruc zien van het veranderen van helder water in gekleurde vloeistof. Daarbij liet ze eerst het glas met water zien. Daarna bracht ze dit achter haar rug en vertelde ons dat het water blauw was geworden. Uiteindelijk haalde ze het glas weer tevoorschijn en tot onze verbazing was het blauw gekleurde water weer helder geworden. Het leerde me al vroeg dat mensen het onzichtbare kunnen ontkennen, maar het ook kunnen gebruiken om anderen iets te laten geloven. Zo heb ik vroeger de uitspraak “zo spreekt de Here” zo heel gemakkelijk horen uitspreken, waarbij ik in het begin dacht dat het om een taalfout ging: heren is toch meervoud dacht ik en bovendien zag ik dan maar één heer spreken. Maar al gauw begreep ik dat het een variant was op de goocheltruc van de verjaardagsmoeder: maak gebruik van het feit dat je publiek iets niet kan zien en je kunt ze alles laten geloven, als ze daartoe bereid zijn.

Schepping en vermenigvuldiging
In Psalm 19 is te lezen dat mensen door de natuur de Eeuwige kunnen leren kennen: “Voor de koorleider. Een psalm van David. De hemels spreekt over G’ds eer en het uitspansel verkondigt het werk van Zijn handen”. Het onzichtbare kan dus gekend worden. Het zien van onze Melkweg bracht inderdaad een grote eerbied over mij en mijn vrouw, daar bij de grote machtesj in Mitzpe Ramon. De immens grote sterren, hun geboorte en hun sterven, zoals mensen kunnen worden geboren en sterven, onze maan en planeten, het was adembenemend. Dat heeft de G’d van Israël geschapen, met de mogelijkheid om verder “zelf” het geboren worden in gang te zetten. Zo heeft ooit de Eeuwige aan Abraham de sterrenhemel getoond. Niet om zijn geloof in de Eeuwige in gang te zetten, want dat had Abraham al. Geloof in Zijn bestaan. Maar Abraham zag door die aanblik in dat de Eeuwige zijn nageslacht met ontelbaar veel mensen zou vermeerderen.

Geloof eist bijbehorend gedrag
Andersom is het mogelijk dat mensen wel in G’d geloven, maar dat hun daden tegengesteld zijn aan wat er van een gelovige verwacht mag worden. G’d is onzichtbaar en we moeten voorzichtig zijn met het onzichtbare gebied. We mogen niet zo maar aannemen dat wat onzichtbaar is, dan ook niet bestaat. Ook mogen we niet andere manipuleren met wat niet zichtbaar is. Maar mensen kunnen zichzelf en anderen bedriegen, doordat ze zeggen in G’d te geloven, maar niet zo te handelen als je zou verwachten van en gelovige. Zoals jet lampje van de schroevendraaier respect uitdrukt voor de kracht van die onzichtbare macht, zo zouden mensen die zeggen in G’d te geloven, respect moeten hebben voor Zijn onzichtbare macht. Ze zouden rekening moeten houden met Zijn zorg voor mensen en Hem daar niet in moeten tegenwerken. Hij is onzichtbaar, maar Zijn bestaan en invloed worden daar niet door gehinderd.

Respect voor de onzichtbare G’d
De Bijbel roept letterlijk op tot dat respect voor Hem en de mensen naar wie Zijn zorg uitgaat. Een aantal teksten laat dat zien:

“Als iemand zegt: ‘Ik heb G’d lief’, maar hij haat zijn geloofsgenoot, dan is hij een leugenaar. Want wie zijn broeder, die hij kan zien, niet liefheeft, kan de Eeuwige, die hij niet kan zien, niet liefhebben” (1 Johannes 4:20).

Niet kunnen zien hindert ons in ons gedrag. We mogen niet denken dat Hij ons toch niet ziet. Een tweede voorbeeld is in 1 Johannes 2:4,“Wie zegt: Ik ken Hem [G’d], maar zich niet houdt aan Zijn geboden, is een leugenaar. De waarheid is niet in hem”.

Het niet zien van de Eeuwige kan ons hinderen onze liefde voor elkaar: “Niemand heeft de Eeuwige ooit gezien. Als wij elkaar liefhebben blijft G’d in ons en wordt Zijn liefde in ons volmaakt” (1 Johannes 4:12). Dus door liefde aan elkaar te tonen kunnen we iets van de op zich onzichtbare G’d zichtbaar maken. Dat is iets geheel anders dan beweringen of gekleurd water of G’d die gesproken zou hebben.

De Eeuwige spreekt door unieke mensen
Er zijn voorbeelden van mannen en vrouwen tegen wie de Eeuwige wel gesproken heeft. Dit zijn altijd unieke mensen geweest met beproefd geloof, die de geboden van de Tora hebben erkend en die de liefde voor de medeschepselen hebben getoond. Daardoor werd de Eeuwige zichtbaar door hun daden, niet verdoezeld door hun woorden. Een voorbeeld hiervan is te vinden in 1 Samuël 9:6, “Deze [de knecht van Saul] zei echter tegen hem [Saul]: Let op, er is in deze stad [Tsoef] een man van G’d. Die man staat hoog in aanzien. Alles wat hij zegt, komt beslist uit. Laten wij daar direct naar toe gaan. Misschien kan hij ons inlichten over de tocht die wij ondernomen hebben.” Niet alleen kennis over de onzichtbare G’d, maar van voor mensen onzichtbare zaken als een reis en het doel ervan, zijn zichtbaar voor wie de gave daarvoor werkelijk heeft ontvangen.

Manipulatie met onzichtbaarheid
Waar het om gaat is niet misbruik maken van het feit dat er onzichtbare zaken bestaan en mensen daarmee manipuleren. Het gaat er om de zaken die bestaan, maar die niet voor iedereen zichtbaar zijn, bekend en zichtbaar te maken. Het verkondigen van het Goede Nieuws is een voorbeeld van het laatste. Het ontkennen van de holocaust door Duitsland en van de genocide op het Armeense volk door Turkije zijn voorbeelden van het misbruik maken van feiten die te manipuleren zijn, evenals antisemitisme en vervangingsleer (waaronder de dwaalleer dat Joden en Christenen zich niet (meer) aan de Tora zouden mogen houden).

De Eeuwige zichtbaar maken
De Bijbel geeft hier onderwijs over, zoals we boven zagen. Een belangrijke les in het leven van onze aartsvader Abraham was het zichtbaar maken van de Eeuwige, die op zich onzichtbaar is. Met op zich bedoel ik, in de hemelse sferen. Op diverse manieren weet de Eeuwige zich zichtbaar te maken. Zoals gezegd, mede door ons gedrag tegenover onze medemens. Het niet vertonen van die liefde brengt daardoor een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Hij heeft zich zichtbaar gemaakt in het Paradijs en door de pracht van de hemel. Hij heeft het gedaan in de mededeling dat hij een man als Zacharia in de moederschoot, tevoren, gekend heeft. En vooral ook in de openbaring op de berg Sinaï aan Mosjee en Israël.

De Eeuwige bezoekt Abraham
De manier waarop Hij dat gedaan heeft tegenover Abraham was uniek. In de gedaante van een mens en in gezelschap van twee engelen als medereizigers bezoekt de Eeuwige Abraham (zie afbeelding) die zichzelf dan, als vader van de Joden en de gelovigen uit de volken, net heeft besneden. Abraham is aan het herstellen en de Eeuwige pleegt bikoer choliem, het bezoeken van de zieken. Voortdurend in dit unieke bezoek lezen we over de naam JHWH van de Eeuwige. De twee medereizigers reizen uiteindelijk voor de Eeuwige uit naar het stedengebied van Sedom en Amora (Sodom en Gomorra). Daar wordt een oordeel voltrokken over de mensen van dat gebied, nadat de rechtvaardigen zich hebben mogen redden, zoals dat ook gebeurde bij de zondvloed met Noach en zijn hele huis.

G’d in de hemel en op aarde
En dan gebeurt het dat JHWH, de man die bij Abraham heeft gegeten en die G’d in mensengedaante is, vuur en zwavel stort op het verworden stedengebied. En deze JHWH op aarde doet dat door toedoen van JHWH in de hemel. Dat is de manier waarop G’d die onzichtbaar is, zichzelf zichtbaar weet te maken. Dit was een belangrijk moment in de geschiedenis van Israël. Want Israël moest leren dat de Eeuwige in de hemel ook op aarde kan verschijnen; moet verschijnen om te kunnen sterven en opstaan uit de dood. Dat kan de onzichtbare G’d in de hemelse sferen niet. En zo wierp JHWH die op aarde was, zwavel en vuur op het land van Sedom en Amora, vanuit JHWH in de hemelse sferen, zie Genesis 19:24.

Profetieën over de komst van de Messias
De momenten dat de Eeuwige zich zichtbaar heeft gemaakt zijn bijzonder belangrijk geweest voor de menselijke beeldvorming van de Eeuwige. Maar ook van de manier waarop de Eeuwige zijn werk doet met Israël en de overige mensheid. Er is werk in de hemelse sferen dat de Eeuwige verricht dat Hij alleen kan doen als de voor het menselijk oog onzichtbare. En er is werk op aarde dat Hij alleen kan doen als de zichtbare. Alleen de zichtbare kon geboren worden, zoals beloofd in Genesis 3:15 en specifieker in Jesaja 9:6. Alleen de zichtbare kon doorboord worden door de Romeinen, zie Zacharia 12:10. Alleen de zichtbare kon in een graf gelegd worden, zie Jesaja 53:9. En alleen de zichtbare kon opstaan uit de dood, zie Jesaja 53:1. De connectie van de zichtbare en de onzichtbare komt ook tot zijn recht in Jeremia 23:6, “In zijn dagen zal Juda behouden worden en zal Israël veilig wonen. En dit is zijn naam, die men Hem zal geven: de Eeuwige onze rechtvaardigheid.”

Onzichtbare wereld
Doordat de Eeuwige zich zichtbaar heeft gemaakt kunnen we beseffen dat er een geestelijke wereld bestaat. Van zichtbaar naar onzichtbaar vormt een lijn, met perspectief van hier naar oneindig. Dat is hoopgevend voor hen die menen dat het leven hier op aarde stopt bij de kist. Dat bouwt geloof en vertrouwen op, voor hen die moeite hebben om te geloven. Het bouwt ontzag op voor hen die mensen dat wat je niet kunt zien, toch niet echt aanwezig is, waardoor zij menen conflicten en ruzies gewoon onopgelost te kunnen laten. En met ontzag komt hopelijk ook respect voor de Eeuwige, waardoor en verantwoorder wordt omgegaan met Zijn woord, zodat zevende dag niet rücksichtlos wordt veranderd in eerste dag en voedselwetten niet door mensenwerk worden opgeheven.

Onzichtbare slechte entiteit
Doordat de Eeuwige zich zichtbaar heeft gemaakt weten we dat onzichtbaar niet betekent: afwezig, zoals die vroegere artsen omgingen met bacteriën. Het besef dat de Eeuwige onzichtbaar is maar wel aanwezig, maakt dat ervan ons gevraagd kan worden dat we anders omgaan met elkaar. Want wat gebeurt er wanneer iemand dat besef van: onzichtbaar maar wel aanwezig niet heeft, is dat zo iemand zich als een ongelovige kan gedragen in situaties als: in de erediensten en in onderlinge contacten. Door het besef van de onzichtbare, maar aanwezige Eeuwige ontstaat geestelijk onderscheidingsvermogen. Dat vermogen is nodig om geen blinde gehoorzaamheid te hebben voor de slechte entiteit in de wereld (wereldgeesten, zie Galaten 4:3 en 9 en Kolossenzen 2:8 en 20). Dan wil je elk conflict en elk misverstand tot op de bodem uitzoeken en oplossen. Doordat we nu weten dat iets, of Iemand, onzichtbaar kan zijn, maar daarom niet een verzinsel, beseffen we dat we moeten uitkijken dat we niet zelf aan het manipuleren gaan met het onzichtbare. Want is deze wereld bestaat ook het onzichtbare slechte, niet alleen het onzichtbare goede en volmaakte. Doordat de Eeuwige zich zichtbaar heeft gemaakt, weten we dat het slechte, met name Amalek, zal worden weggevaagd. Elk jaar herinneren we onszelf daaraan met Sjabbat Zachor, wanneer we de tekst lezen uit Deuteronomium 25:17-19 aangaande Amalek (op 15 maart 2014).

Hoop op eeuwig leven
Doordat de Eeuwige zich zichtbaar heeft gemaakt hebben mensen reden om te hopen op rechtvaardigheid, nadat ze daar in dit leven weinig of niets van hebben meegemaakt. Want als de Eeuwige die onzichtbaar is in de hemelse sferen, zich zichtbaar weet te maken op aarde, dan is de weg open om van de aarde waar de onrechtvaardigheid heerst, te gaan naar de hemelse sferen waar alleen rechtvaardigheid heerst. Door het werk van Messias, de man waarin de Onzichtbare Almachtige zich zichtbaar heeft gemaakt, hebben we hoop op genezing (zie psalm 103), ook als dat hier op aarde niet heeft mogen plaatsvinden. En hebben we hoop op eeuwig leven, als moeten we hier op aarde afscheid van onze geliefden. Doordat de Eeuwige zich zichtbaar heeft gemaakt, heeft Hij laten zien dat geeft om Zijn schepselen.

Beproefd geloof is bewijs
Daardoor heeft de Eeuwige getoond dat al Zijn beloften, sommige nu nog onzichtbaar en alleen bestaande uit woorden, tot vervulling zullen komen. Zoals het visioen van Ezechiël van de opstanding van de doden en het kennen van de Eeuwige door heel Israël, te lezen in hoofdstuk 14:12-14. Doordat de Eeuwige zich zichtbaar heeft gemaakt weten we dat Hij voor de Zijnen – met beproefd geloof – zal strijden, met name in de oorlog tegen Gog en Magog. Uiteindelijk zal de Eeuwige in de hemelse sferen zich opnieuw zichtbaar maken, zie Zacharia 14, wanneer Hij op de Olijfberg landt met alle heiligen, zoal Abraham, Isaak en Jakob. Wat dan heel gewoon is nu nog steeds een kwestie van geloof en vertrouwen, zoals er staat geschreven: “Geloof is de beproefde basis van de zaken, waarop mensen hun hoop vestigen en is het bewijs van de zaken die mensen niet kunnen zien” (Hebreeën 11:1).

Lion S. Erwteman
Rosj Kehilla van Beth Yeshua, Amsterdam