Rubriek: Gewijd of Gewoon

Hoe vul je leegte op; 5 stappen van ontwikkeling

We zijn onaf
Wie in een sombere bui denkt, Wie ben ik nu eigenlijk en, Wat heb ik nu eigenlijk te bieden, mag beseffen, dat de Bijbel dat juist erkent als: goed op weg. In het begin heeft de Eeuwige hemelen en aarde geschapen en je zou zeggen dat het goed was. Mooi gaaf product en niets op aan te merken. Maar het tegendeel is waar. Dat begint al met de beoordeling direct na de prestatie van die kosmische schepping, in Genesis 1 vers 2: “De aarde was ongevormd en leeg”, tohoe wawohoe in het Hebreeuws. Wij mensen worden geboren met diezelfde onaffe gesteldheid.

Vacuüm vraagt om opvulling
Op lichamelijk gebied is dat bijvoorbeeld het moeten doorknippen van de navelstreng, het moeten verwijderen van verstandskiezen en bij mannen de besnijdenis. Op geestelijk gebied zijn we bij onze geboorte nog zo open, ongevormd en leeg. Dat neemt niet weg, dat we wel onze bagage van ons ouderlijk gezin en van voorouders bezitten; dus zo leeg zijn we niet. Maar soms is dat meer een rugzakje met ballast dan met waardevolle eigenschappen. Leeg is te vergelijken met vacuüm. Er bestaat er een wetmatigheid in de natuur, dat leegheid, een vacuüm, vraagt om opvulling, beter gezegd: opvulling eist.

We zijn in ontwikkeling
En zo groeien we op en vullen we onszelf met meningen en oordelen. En vooroordelen en traditionele opvattingen. Dat is omdat we ons zo staande houden in de groep waartoe we behoren. Of we kiezen voor een andere groep en verwisselen snel van opiniepakket. Een te snelle behoefte aan opvulling van de ooit in ons aanwezige leegte leidt tot snel kiezen. Kiezen is op zich niet verkeerd, maar kan leiden tot behoefte aan herkenning. En dat staat op gespannen voet met openheid en verwondering. Wat we niet herkennen veroordelen we. En zo ontstaat een nieuwe bestaansvorm van gevulde leegte en gevormd zijn. Er wordt in de Bijbel naar gehint, dat wij mensen moeten leren inzien, dat we in ontwikkeling zijn.

Neiging tot buigen
En dat moeten blijven. We zijn nooit uitgeleerd, zeker op het gebied van het doorprikken van onze zucht naar herkenbare informatie en opvattingen. Het is een algemeen menselijke eigenschap die aangeboren is, die maakt dat we ons graag buigen. In het proces van leegte opvullen leer je voor wie je wilt buigen. De eerste persoon of personen voor wie je buigt, is je moeder of je ouders. Later kan dat zich aanpassen, al naar gelang de huiselijke sfeer en het tonen van wederzijds respect.

G’ds standaard en wil
Later wordt de rij verder aangevuld door de onderwijzer of onderwijzeres, een opdringerig en manipulerend vriendje of vriendinnetje, de filmster, de voetballer, etc. De Eeuwige heeft die eigenschap, die met loyaliteit te maken heeft, gegeven om te kunnen overleven en om te leren. Uiteindelijk kan diezelfde eigenschap zich zo ontwikkelen dat mensen zich buigen voor de Eeuwige, echt en bewust buigen door persoonlijke keuze. Dan verandert tohoe wawohoe in ons, ongevormd en leeg, zich naar G’ds standaard en wil. Die ontwikkeling moet uiteindelijk als resultaat hebben, dat de Eeuwige zichtbaar in ons wordt.

Hij is erin aanwezig
Wat is tohoe wawohoe? Woest en leeg? Of: zonder vorm of inhoud? Wanneer we kiezen voor de visie dat de Eeuwige een goed product heeft geschapen, is het meer het laatste: zonder vorm en inhoud. Er is een zaadje, dat nog inhoud en bestemming moet krijgen, zoals de man en vrouw uit Genesis 1, die nog vorm en inhoud moeten krijgen, zoals plaatsvindt in hoofdstuk 2. Wohoe kun je lezen als een samentrekking van twee woorden: bo hoe, Hij is erin aanwezig. Wa – van: wawohoe – betekent: en. In Genesis 1:26-27 zegt de Eeuwige: ‘Laten wij mensen maken, volgens ons schaduwbeeld, dat op ons lijkt …’

De Eeuwige in alles
De Eeuwige is alles in alle wezens en Hij is overal. Het ligt niet aan Hem dat wij mensen dat niet zien. Er staat daarover geschreven: “Eén G’d, die Vader is van allen, die boven allen is en door allen en in allen” (Efeze 4:6). Het is aan de mens om dat te leren erkennen en in zichzelf zichtbaar te maken. ‘Eén G’d … door allen en in allen’. Door allen, dat wil zeggen, door onze beslissingen en onze houding. Tohoe, ongevormd neemt dan geestelijk vorm aan. En wohoe, de leegte begint zich te vullen met realiteit, wanneer herkenbare vulling waar we aan gewend waren geraakt en die daarom goed voelt, daar plaats voor maakt.

G’d bewust toelaten
Het Hebreeuwse woord wohoe kan gezien worden als een combinatie van twee woorden: bo en hoe. Letterlijk vertaald betekent dat: Hij is er in aanwezig. Daar komt het idee vandaan van: alles in allen. Dat is G’ds plan. En dat zal worden uitgevoerd. Het is de opdracht van ons mensen om ons daarvan bewust te worden en Hem bewust toe te laten in onze ontwikkeling. Ook de aarde die tohoe en wohoe was, zal nieuw worden. De eerste gelovigen, ook de niet-Joodse broeders en zusters, vieren de bijbelse feesten in een niet bijbels gezinde omgeving.

Paulus’ bemoediging om de Wet na te leven
Daarom bemoedigt Paulus hen met de woorden, “Laat niemand jullie blijven oordelen over eten en drinken, over de feestdagen, nieuwe maan en Sjabbat. Dat zijn zaken die een voorafschaduwing zijn van wat er staat te komen, namelijk het Lichaam, de Messias (Kolossenzen 2:16-17)”. De feesten die wij vieren, zijn oefeningen, zoals je een brandoefening houdt. Tohoe. Later zien we het hele beeld, met de Messias erbij. Dan is het lichaam compleet. Bohoe, Hij is er dan bij.

Midrasj over doorgifte van dood
Door één mens is de dood in de wereld gekomen, zie 1 Korinte 15:21. In de Midrasj Genesis Rabba 16:6 staat, dat Adam (de mens) de dood in de wereld bracht. Dat is te lezen in het vers, waarin staat dat, zodra Adam en Eva van de boom eten, zij zullen sterven. De Midrasj zegt dat die dood is gekomen voor Adam en Eva en voor hun nakomelingen. Paulus heeft het niet zelf bedacht! Er is ons de kans geboden zaken te herstellen. Nu zijn we nog tohoe. Als we goed herstellen worden we bo hoe. Dan is Hij er in aanwezig.

Het offer van de Lijdende Messias
De offers geven een beeld van hoe de Eeuwige vergeeft. Ze zijn tohoe, lege materie. De echte inhoud is in de hemelse gewesten, waar de vergeving wordt bewerkt. En de echte zichtbare vorm is in het offer van de Messias, Yeshua, dat gebracht is in de geestelijke wereld als tohoe voor de grondlegging van de materiële wereld, zie Openbaring 13:8, “Alle mensen die op de aarde wonen, zullen het [beest] aanbidden, dat wil zeggen: alleen alle mensen waarvan de naam niet geschreven is in het levensboek van het Lam, dat geslacht is bij de grondlegging van de wereld.” En later, nu 2000 jaar geleden, werd dat ook zichtbaar in de materiële wereld, met inhoud en vorm, wohoe. Wohoe, bo hoe: Hij is erin.

Messias vanaf de grondlegging
Nauw hiermee verbonden is het bestaan van de Messias. Ook daarin is een ontwikkeling van tohoe wawohoe: eerst de materie van Zijn offer bij de grondlegging, toen het licht werd geroepen. In vers 3 wordt het Licht geroepen, niet geschapen. Maar er was nog geen vorm, dus: tohoe. Later, nu 2000 jaar geleden, komt de inhoud van wat de Messias moest doen.
Bohoe, Hij is in die mens aanwezig. Hij heeft dan een zware taak. Als tohoe was het misschien gemakkelijker. Maar als bo hoe is Hij de lijdende knecht.

Verbond bij Moab
Om te laten zien dat wat de Eeuwige zegt, één ding is. Maar dat daar onze reactie en onze inzet op moet volgen. Namelijk: de wil van de Eeuwige doen. Twee verbonden, zie, ‘Dit zijn de woorden van het verbond, dat de Eeuwige aan Mosjee heeft opgedragen om te sluiten met de Israëlieten in het land Moab, naast het verbond dat Hij met hen bij Horeb [Sinaï] gesloten had’ (28:69, Hebreeuws; 29:1, Nederlands). En die tweede keer was het, ‘Niet met jullie alleen sluit Ik dit verbond en dit met een vervloeking bekrachtigd verdrag. Zowel met iedereen die zich hier bij ons bevindt en vandaag staat voor de Eeuwige onze G’d, als met iedereen, die hier vandaag niet bij ons is.’

Onder druk
Die tweede keer was met de bewuste instemming van Israël. De eerste keer bij Sinaï vond plaats onder de druk van de achtervolging en de trauma’s die vluchtelingen nu eenmaal oplopen. Bij Sinaï was er een positieve reactie, maar verkregen onder dwang, is een rabbijnse uitleg. Er kwam onverwachts en midden in de tijd van chaos een verbondssluiting. Rabbijnen zeggen dat daarom de sluiting in het land Moab nodig was. Het Sinaïverbond was voor de mensen ter plaatse. Joden en het volk van allerlei slag, de niet-Joden die bij het Joodse reddingsplan behoren.

Verbond in Jeruzalem
Een derde verbondssluiting van Sinaï vond plaats, toen Yeshua het nieuwe verbond liet ingaan door Zijn offer. Dat was 2000 jaar geleden, tijdens de week van Pesach in Jeruzalem. Dat was de officiële sluiting van het vernieuwde eerste verbond, zie Jeremia 31:31-33. Daarna zijn opnieuw “veertig jaar” voorbij gegaan, in de vorm van 2000 jaar. Een verdere vervulling en invulling, met jaren van loutering van landen en van het testen van individuen. We gaan allemaal door de test heen, totdat de laatste dag aanbreekt. Dan worden G’ds geliefden, dat zijn de mensen die de Eeuwige liefhebben, Hem vrezen en Zijn wil doen, ingezegend in dat nieuwe verbond. Dan sluit Yeshua dat verbond als afsluiting en bekroning. Om te laten zien dat wat de Eeuwige zegt, één ding is. Maar dat daar onze reactie en onze inzet op moet volgen.

Het geheim
De wereld waarin we leven is lang niet volmaakt. De Schepper van hemel en aarde heeft de mens de positie gegeven daarin een rol te spelen. Het herstel van de wereld begint bij de mens. Wij mensen hebben ook aan het begin gestaan van de afbraak, van relaties, wat heeft geleid tot verbanning van de mensheid uit het paradijs. Het is Mosjee, de Egyptische prins, die het hof verlaat en zijn afkomst en wortels weer opzoekt, om vervolgens zijn volk terug te brengen in de eerste stap van dat herstel: terug naar Israël. Mosjee laat in zijn Tora weten wat het geheim is achter al die belevenissen waar Israël doorheen moest gaan.

Je wortels opzoeken
En wij kunnen ons in een sombere bui afvragen: Wie ben ik nu eigenlijk en, Wat heb ik nu eigenlijk te bieden. We leven in een wereld die niet volmaakt is en daar hebben we allemaal ons deel van ervaren. Wij moeten onze wortels opzoeken, in het geloof, maar ook in onszelf. Wie ben je en wat wil je bereiken. Maar ook: leegte die stuurloos kan aanvoelen. Leegte heeft de neiging zich snel, te snel, op te vullen. Het kost langer tijd om Hem als onze vulling te laten werken. Verbonden en offers kunnen soms ver weg lijken. We kunnen ons voelen als de woeste aarde die leeg en ongevormd was. De Eeuwige had de oplossing: Hij riep het Licht.

Vijf stappen van ontwikkeling
Dat is de eerste stap, het begin, Beresjiet. Dan komt Sjemot, betekenis: namen (boek Exodus), de stap van namen geven aan onze gevoelens en ervaringen. De volgende: Wajikra, betekenis: Hij riep. Eerst het Licht, maar nu: jou. Daarna: Bamidbar, woestijn, de ervaring van de droogte en leegte, maar samen met het Licht. Laatste stap: Dewariem, betekenis: woorden. In Deuteronomium (Dewariem) leren we, dat Mosjee de woorden sprak die de Eeuwige hem had opgedragen, zie Deuteronomium 1:3. Voor ons geldt, dat we in ons groeiproces leren orde te scheppen in onze vormeloosheid. En dat we onze leegte met rust voorzichtig opvullen met besef van Zijn aanwezigheid en goedkeuring. Dan wordt onze mond een bron van zegen en spreken we woorden van wijsheid.

Stukjes eeuwig leven
We leren dat de Eeuwige ons gelukkig wil zien en ons wil vullen met Zijn Geest. Hij staat er achter, dat we onze neiging om onszelf geluk te ontzeggen, afleggen. We moeten het goede in ons versterken. Het sterke in ons geeft voorbeeld aan anderen. En het zwakke in ons mogen we laten troosten: zwakke verbindingen, zwakke gezondheid, onrustig zieltje. We moeten een keuze maken tussen leven en dood, tussen goed en verkeerd, “… Kies het leven. Want dan zul je leven, jij en je nageslacht” (Deuteronomium 30:19). We hebben de middelen die we nodig hebben om te leven. En elke keer dat we ons ergens van bekeren, wordt een stukje eeuwig leven in ons gemonteerd.

Lion S. Erwteman