Bij de bevrijding van Israël uit Egypte is een van de doelen de goden van de onderdrukker en pleger van volkenmoord, het toenmalige Egypte, te laten afgaan. Daarbij moet Egypte tot doelwit van spot worden, zie 10:2. Ook hier geldt dat de agenda dubbel is: niet alleen bevrijding, maar ook afrekenen met andere goden. Een interessante woordspeling in het Hebreeuws vinden we in 10:10. Mosjee is op audiëntie bij de koning, de farao. Hij laat hem weten dat hij met alle mensen, ook de kinderen en ouden van dagen, een feest wil vieren dat drie dagen zal duren.
Mosjee had het over Wekenfeest, waarop hij van de Eeuwige de Tora zou ontvangen. Het antwoord van de koning is dat hij mag gaan. Maar hij moet beseffen dat “Ra tegenover jullie staat”. Ra is de naam van de Egyptische god van de zon, waar een van de dagen van onze week naar is vernoemd door de Romeinse keizer die deze erenaam had gereserveerd voor de door hem uitgeroepen nieuwe “dag des Heren”. Maar “ra” betekent in het Hebreeuws: het slechte. Vandaar dat er in de Nederlandse bijbelvertalingen staat in dat vers: “… want onheil bedreigt jullie” .
Datzelfde woord gebruikt Mosjee later, wanneer hij zegt in een smeekgebed om de Eeuwige gunstig te laten reageren op de keuzes van Israël: “Waarom zouden de Egyptenaren zeggen: Onder de invloed van Ra heeft Hij hen uitgeleid om hen te doden in de bergen en hen van de aardbodem te vernietigen? Laat Uw brandende toorn varen en geef troost vanwege het slechte tegen Uw volk” (32:12, letterlijk vertaald; het werkwoord “bedreigt”, zoals in de NBG vertaling, staat niet in de grondtekst). De koning geeft toe, maar houdt zich niet aan zijn belofte, vanwege de verharding die de Eeuwige hem biedt, zie 10:27.
Verharding is een bijzondere term. Wat gebeurt er wanneer iemands hart verhard wordt? Het hier gebruikte Hebreeuwse werkwoord wajchazek komt van het woord chazàk, dat onder meer betekent: zich meester maken van. De Eeuwige zorgde ervoor, dat de koning zich meester maakte van de situatie. Dit is de ultieme vorm van het laten uitoefenen van de door ons allen zo gewaardeerde vrije wil. Het was echter de ultieme toepassing van hun vrije wil die ook Adam en Eva in moeilijkheden had gebracht. Wanneer een mens zelf letterlijk meester wordt van een situatie, doet de Eeuwige een aantal belangrijke stappen terug.
Dat kwam de koning duur te staan. En zonder excuus. Paulus laat weten dat iedereen G’ds eeuwige kracht en goddelijkheid kan zien, zie Romeinen 1:18-20. Vrije wil komt een mens pas optimaal ten goede, wanneer hij of zij de Eeuwige de Meester laat zijn van een keuze binnen een situatie. Bij het uitkiezen van behang zal dat minder dringend zijn, dan bij sommige andere situaties. Daarin dienen we ons geestelijk vermogen te gebruiken om onderscheid te maken.
Sjabbat sjalom,
Lion S. Erwteman, rosj kehilla van Beth Yeshua
Amsterdam
