Messias Yeshua onderwijst Tenach en Joodse Halacha

Sjabbat in Tora en Nieuw Testament

Yeshua’s liefde voor G’d, Tora, mensen en Israël
Toen Yeshua al lerend door Galilea reisde, het Koninkrijk van de Hemel aankondigend, zieken genas en andere wonderen deed, verspreidde Zijn roem zich als een vuur door het hele land Israël. Hij maakte discipelen, volgelingen, veel vrienden en enige vijanden. Zijn leringen en daden waren geworteld in de liefde voor G’d, de liefde voor de Tora, en liefde voor de mensen en voor het land Israël. Toch was hij op een of andere manier discutabel. Hij was zeker geen vreemde in debatten die oplaaiden in die dagen over allerlei zaken rondom de uitleg van de Tora en de inachtneming van de Tora. Wat waarschijnlijk het meest betwiste onderwerp hierin was, was het in acht nemen van de Sjabbat.

Gat in de Tora?
De Tora is opmerkelijk onduidelijk over welke soorten werk er op Sjabbat verboden zijn, zelfs al staat op het verrichten van ‘werk’ de doodstraf. Het lijkt er op dat G’d een gat heeft gelaten in de Tora, dat opgevuld diende te worden door leraren en rechters. Hierdoor is er een traditie gegroeid die in veel details voorziet van wat is toegestaan en wat verboden is. Voordat we naar Yeshua’s uitleg over de Sjabbat gaan, is het van belang om kort terug te blikken naar de instructies die we in de Tora ontvangen hebben.

Wetten van de Sjabbat uit de Tenach
De Sjabbat is geheiligd vanuit de week van de Schepping, toen de Eeuwige Zijn schepping in zes dagen verrichtte en op de zevende dag rustte. Daarentegen gaf Hij ons de eerste instructies toen Hij ons manna in de woestijn gaf, voordat we aankwamen bij de berg Sinaï. Er was ons gezegd dat we op vrijdag tweemaal de dagelijkse hoeveelheid manna moesten verzamelen, omdat er niets gegeven zou worden op zaterdag (Exodus 16:22). Daar op de Sinaï werd de wet om de Sjabbat te houden, geheiligd in de Tien Geboden, zie ook Exodus 20:8-9, “Denk aan de Sjabbat dat je die heiligt. Zes dagen zul je werken en al je taken doen. Maar de zevende dag is van de Eeuwige, jullie G’d. Dan mag je geen werk doen.”

Wat er wordt verstaan onder werk
Ons is verteld dat we geen werk moeten doen op Sjabbat, maar er is geen uitleg over wat ‘werk’ is. Later, nog steeds bij de Sinaï, nadat de instructies voor de bouw van de Misjkan (Tabernakel) waren gegeven, wordt deze wet herhaald, met de waarschuwing dat de schending van de Sjabbat op ‘straffe van de dood’ is. Maar nog steeds is ons niet gezegd wat we onder ‘werk’ moeten verstaan, Jullie moeten de Sjabbat onderhouden, want deze is iets heiligs voor jullie. Wie hem ontheiligt moet zeker er dood worden gebracht. Want ieder die daarop werk verricht zal worden uitgeroeid uit het midden van zijn volksgenoten. Zes dagen mag men arbeiden. Maar op de zevende dag moet er een volledige Sjabbat zijn, geheiligd voor de Eeuwige” (Exodus 31:14-15). Na de episode van het gouden kalf, en voordat we de Misjkan (Tabernakel) bouwden, werd de waarschuwing herhaald. Een detail is toegevoegd – dat we geen vuur mogen ontsteken op Sjabbat, Zes dagen zal werk worden uitgevoerd, maar op de zevende dag moet het voor iedereen een heilige tijd zijn, een volledige Sjabbat voor de Eeuwige. Ieder die daarop werk verricht, zal ter dood worden gebracht. Jullie mogen in geen van je woningen vuur ontsteken op Sjabbat” (Exodus 35:2).

Tora, uitleg en traditie
Op een andere plek in de Tora staat een voorbeeld van een man die is betrapt op het sprokkelen van hout op Sjabbat. Hij is gedood door steniging (Numeri 15:32-36). Hier wordt niet uitgelegd waarom dit een schending was van de Sjabbat. Een ander detail vinden we in Jeremia, dat je op Sjabbat geen last draagt en die door de poorten van Jeruzalem binnenbrengt. Ook mogen jullie op Sjabbat geen last naar buiten dragen uit jullie huizen of enigerlei werk doen” (Jeremia 17:21). De rabbinale traditie verstaat hieronder dat het verboden is om iets te dragen van het ene terrein naar het andere, dit betekent: het oversteken van een grens tussen private en openbare eigendom, zoals door een poort of een deur gaan. Nehemia 13:15-22 voegt het betreden van de wijnpersen om wijn te maken en kopen en verkopen, toe aan de lijst van verboden werk. Dit is alle informatie die we kunnen vinden in de Tenach om ‘werk’ te definiëren. Aangezien de doodstraf op schending van de Sjabbat staat, is het belangrijk dat wij als mensen begrijpen wat precies verboden is en wat is toegestaan. De details zijn over de jaren heen ingevuld door onze traditie.

Misjna (Tora-uitleg) over Sjabbat
Onze wijsgeren doorzochten de Tenach naar iedere aanwijzing die beschouwd zou kunnen worden als verboden werk. Ze vonden een grote aanwijzing in de tekst waar we al eerder naar keken in Exodus 31 en 35. Aangezien de waarschuwing om de Sjabbat in acht te nemen is herhaald na de instructies om de Misjkan (Tabernakel) te bouwen en nogmaals voor de bouw hiervan begon, begrepen de wijsgeren dat de werkzaamheden die destijds waren verboden, dezelfde werkzaamheden moesten zijn, als die gedaan werden tijdens de bouw van de Misjkan (Tabernakel). De lijst hiervan kan gevonden worden in de Misjna die 39 categorieën bevat van verboden werk. En elke categorie heeft afgeleide categorieën die uiteengezet zijn in de Talmoed.

Misjna Sjabbat 7:2, “De voornaamste categorieën van [verboden] werkzaamheden zijn veertig minus één: Zaaien, ploegen, oogsten, schoven binden, dorsen, wannen, sorteren, malen, ziften, kneden, bakken, wol scheren, wol bleken, wol kammen, wol kleuren, spinnen, weven, twee lussen maken, twee draden weven, verdelen van twee draden, binden, ontbinden, twee steken naaien, scheuren met als doel twee steken te naaien, jagen op een hert, het slachten, het afstropen van de huid, het zouten, behandelen van de huid, schrapen van de huid, snijden van de huid, twee letters schrijven, uitwissen met het doel twee letters te schrijven, bouwen, afbreken, vlam uitdoven, vlam ontsteken, slaan met een hamer, iets dragen van de ene naar de andere kant.”

Categorieën
Deze 39 categorieën, en de weinige details in de Tenach, vormen de kaders voor de wetten van de Sjabbat. Vervolgens voegden sommige rabbijnen een andere categorie van activiteiten toe die niet expliciet verboden waren. Maar ze werden afgeraden, omdat ze op werk leken, of ze zouden per ongeluk iemand kunnen aanzetten tot werk. Dit wordt sjwoet genoemd. Het bevat een handeling, zoals het hanteren van gereedschap dat men niet mag gebruiken, of het bespelen van een instrument – omdat een snaar zou kunnen breken en iemand in de verleiding zou kunnen komen om dit te repareren, om een nieuw snaar vast te binden (genoemd in de 39 categorieën hierboven). Een zieke genezen wordt beschouwd als sjwoet zolang het leven van de zieke niet in gevaar is. Het is duidelijk dat er verschil in mening was over wat sjwoet is en wat niet.

Yeshua op de Sjabbat
Laten we eerst opmerken dat Yeshua nooit beschuldigd is van specifieke schendingen van de Tora of rabbinale verboden. Hij ontstak geen vuur op Sjabbat, Hij werkt niet in de timmermanszaak van zijn vader, Hij deed geen zaken. Had hij een van deze dingen gedaan, dan zouden we het zeker gehoord hebben van zijn tegenstanders. Toen mensen vragen stelden over iets wat Yeshua op Sjabbat deed, was er meestal genezing mee gemoeid. Soms genas Hij met een woord, soms met een aanraking. Een keer maakte Hij klei van het stof op de grond en dat gebruikte Hij om een het gezichtsvermogen van een man te genezen, zie Johannes 9. Dit zijn geen schendingen van een wet in Tenach, noch van een van de 39 categorieën. Zij waren sjwoet, wat afgeraden werd maar niet verboden was (wordt vervolgd).

Leib Reuben, Jeruzalem